امروزه متوسط سن زندگي در بسياري از كشورها در حال افزايش است و طبيعتا پژوهشگران هم بيش از پيش به تحقيقات دوران سالمندي روي مي آورند. تا همين اواخر، پژوهش در زمينه سالمندي عمدتا به بيماري هايي مانند بيماري هاي قلبي، زوال عقلاني، آرتريت، مشكلات پروستات، و مانند اين ها محدود مي شد اما اخيرا پژوهشگران افق هاي بررسي هاي خود را گسترش داده اند و به مسايل ديگري هم پرداخته اند. مساله فعاليت جنسي در دوران سالمندي يكي از همين موارد است.

فعاليت جنسي در هر سني بخشي غريزي و خودكار از رفتار انساني است اما زيست شناسي زمينه ساز اين رفتار بسيار پيچيده است.

براي بسياري از مردان با افزايش سن، تمايل به فعاليت جنسي تغيير مي كند. اين روند معمولا تدريجي است و در ميانسالي آغاز مي شود. اغلب مردان، كاهش پاسخ دهي جنسي را با افزايش سن تجربه مي كنند. گرچه مردان سالم همچنان مي توانند در سنين بالا بچه دار شوند، اما كارايي توليد مثلي آن ها كمتر از مردان جوان است.
تغييرات هورموني با افزايش سن
جنسيت مساله اي پيچيده است و دانشمندان همه ي عوامل دخيل در كاركرد جنسي در مردان جوان را نمي دانند، چه برسد به عوامل مسوول تغييراتي كه در طول سالمندي سالم رخ مي دهد.

با اين حال هنوز روشن نيست كه هورمون ها، اعصاب و عروق خوني همگي در طول زمان تغيير مي كنند يا نه؟

در يك مرد، متوسط ميزان تستوسترون تا يك درصد در هر سال در بالاي 40 سال افت مي كند اما سالمندترين مردان هنوز آن قدر تستوسترون دارند كه كاركرد جنسي داشته باشند. تستوسترون براي ايجاد برانگيختگي جنسي روي بخشي از مغز به نام "لوكوس كورولئوس" عمل مي كند و سلول هاي عصبي در اين بخش مغز با افزايش سن كمتر به هورمون ها پاسخ مي دهند.

ميزان استراديول، يك هورمون جنسي عمدتا زنانه، نيز با افزايش سن كاهش مي يابد. در مقابل ميزان يك هورمون زنانه به نام پرولاكتين، با افزايش سن بالا مي رود.
تغييرات ناشي از بيماري

در مرداني كه سالم باقي مي مانند، همه اين تغييرات به كاهش تدريجي و جزيي در فعاليت جسمي مي انجامد اما در برخي از مردان، اين تغييرات ناگهاني و كامل است.

از آن جايي كه ناتواني جنسي در مردان سالمند بسيار شايع است، بسياري اين عارضه را بخشي طبيعي از پيري تلقي مي كنند، در حالي كه اين گونه نيست. بر عكس، ناتواني جنسي در مردان بيانگر تاثير بيماري هاي مزمني است كه به طور فزاينده اي با افزايش سن شايع مي شوند. مهم ترين اين بيماري ها، تصلب شرايين و فشارخون بالا هستند كه بر رگ هاي خوني اثر مي گذارند و ديابت كه هم بر رگ هاي خوني و هم بر اعصاب تاثير دارد.

به علاوه استرس، افسردگي و اضطراب در مورد كاركرد كافي جنسي، ممكن است فعاليت جنسي را در هر سني كاهش دهد. تعارض هاي زناشويي، عدم ارتباط درست، فنون نادرست جنسي و يكنواختي و ملال هم ممكن است اثري مشابه داشته باشد.

بسياري از اين مشكلات با افزايش سن شايع تر مي شوند.

از طرفي بايد به داروهايي كه بسياري از مردان سالمندتر مصرف مي كنند، توجه كرد. داروهاي فراواني ممكن است با كاركرد جنسي، تداخل كنند ؛ از جمله داروهايي كه براي درمان فشارخون بالا، بيماري قلبي، اضطراب و افسردگي به كار مي روند.
چگونه اين مشكل را حل كنيم؟

به بازار آمدن داروهاي درمان كننده ناتواني جنسي مردان مانند وياگرا باعث بهبودي قابل توجهي در فعاليت جنسي مردان در سنين بالا و سلامت رواني و روابط آنها شده است. اما مردان سالمند دچار اختلال كاركرد جنسي بايد هميشه با پزشك شان براي شناسايي عوامل زمينه ساز مشكل شان مشورت كنند.
پيشگيري از درمان مهم تر است

اگرچه درمان مي تواند اختلال كاركرد جنسي در مردان را برطرف كند، در اين مورد هم پيشگيري بهترين دارو است.

يك بررسي در دانشگاه هاروارد روي بيش از 30 هزار مرد در سنين ميان 53 تا 95 سالگي بر توانايي ترك سيگار، انجام منظم ورزش، كنترل كردن وزن، و اجتناب از الكل در پيشگيري از اختلال جنسي در مردان تاكيد دارد.
انتظاراتي كه مردان در سنين بالا بايد داشته باشند

سبك زندگي سالم، بهترين راه براي حفظ فعاليت جنسي در سنين بالا است. در حال حاضر بهترين راه براي حفظ توانايي هاي جنسي، حفظ سلامت است: رژيم غذايي مناسب، ورزش منظم و عادات بهداشتي درست موثرترين راه ها براي كاهش خطر بيماري هاي مزمن و نياز يافتن به داروهايي است كه ممكن است فعاليت جنسي را در مردان سالمند مختل كنند.

ترجمه: بهار خراساني با كمي تخليص